- Ontlopen westerse landen dit najaar een recessie en daalt de inflatie echt structureel?
- Het antwoord op deze vragen is van cruciaal belang voor financiële markten.
- Strategisch analist Andy Langenkamp belicht in dit verband de rol van 3 geopolitieke factoren.
- Lees ook: ‘Dit lijkt erg op de jaren 1999 en 2000’: beursstrateeg vergelijkt huidig optimisme met late fase van dotcomzeepel en noemt 3 manieren voor beleggers om zich in te dekken
ANALYSE – Kunnen westerse economieën dit najaar een recessie ontlopen? En is de daling van de inflatie echt structureel? Deze twee vragen blijven cruciaal voor beleggers en bedrijven. Wat er met de economische groei en de inflatie gebeurt, hangt voor een belangrijk deel af van geopolitieke en politiek-economische ontwikkelingen.
Op korte termijn zijn hierbij drie zaken van groot belang. Het verdere verloop van de oorlog in Oekraïne, de geopolitieke spanningen tussen China en westerse landen, en de politieke ontwikkelingen op nationaal niveau in de VS en Europa.
Wat betreft de oorlog in Oekraïne is het einde voorlopig niet in zicht. Ook moeten we ervan uitgaan dat de Russische president Vladimir Poetin nog wel even in het Kremlin zit. Hiermee blijft de oorlog een geopolitieke factor die grote economische impact kan hebben.
De spanningen tussen China en een groot deel van de rest van de westerse wereld verdwijnen evenmin. Ook hier moet rekening gehouden worden met enerzijds verdere economische restricties vanuit de VS en andere westerse landen, en anderzijds een assertiever Chinees buitenland- en handelsbeleid. Daar komt bij dat de Chinese groeivooruitzichten niet rooskleurig zijn op de korte termijn.
Tot slot is in Europa in menig opzicht een electorale ruk naar rechts zichtbaar in combinatie met met politieke versplintering.
De VS stevent intussen af op een nieuwe confrontatie tussen Joe Biden en Donald Trump bij de presidentsverkiezingen van 2024, waarbij meer toenadering tussen Democraten en Republikeinen een illusie is. Daarbij wordt het risico groter dat verkiezingsuitslagen moeilijker voorspelbaar worden door kleine marges en de mogelijkheden tot desinformatie.
Geopolitiek: gevolgen voor dollar en euro, aandelen, obligaties, olieprijs en goud
De politieke ontwikkelingen zullen waarschijnlijk aanzienlijke gevolgen hebben voor financiële markten. We benoemen hierbij vijf ontwikkelingen om in de gaten te houden.
Voor de dollar en de euro spelen vanuit politieke hoek tegengestelde krachten. Enerzijds bieden de Amerikaanse politieke vooruitzichten weinig hoop dat de twin deficits (het Amerikaanse begrotingstekort en het tekort op de handelsbalans) binnen afzienbare tijd binnen de perken worden gehouden. Verder zal door geopolitieke spanningen de wens bij autoritaire staten om minder afhankelijk te worden van de dollar, alleen maar sterker worden. Dit zijn duidelijk negatieve factoren voor de dollar.
Anderzijds blijft de dollar in tijden van onzekerheid een vluchthaven bij uitstek. Dat zal niet veranderen van de ene op de andere dag. Bovendien is Europa veel afhankelijker van internationale handel en van China dan de Verenigde Staten.
Ook is de Europese Unie gevoeliger voor stijgende prijzen van fossiele brandstoffen (wat kan gebeuren als Poetin besluit het energiewapen weer/meer van stal te halen) en is Europa sowieso kwetsbaarder voor escalatie van de oorlog in Oekraïne.
Daarbij komt bij dat als de komende Europese verkiezingen meer macht leggen bij extreemrechtse partijen, dit het vertrouwen van beleggers en investeerders in Europa zal ondermijnen, met mogelijk negatieve gevolgen voor de euro.
Beleggers op aandelenmarkten zullen voorzichtiger worden op het moment dat de geopolitieke onzekerheid toeneemt. Protectionisme, anti-immigratiebeleid en deglobalisering van productieketens in bredere zin zullen de wereldeconomie schaden. Dit is geen goed klimaat voor aandelen in het algemeen.
Sectoren die juist sterk afgeschermd worden door overheden en subsidies, en andere hulp toegeschoven krijgen, kunnen in deze omstandigheden wel profiteren.
Verder kunnen aandelenmarkten van landen die zich relatief onafhankelijk kunnen opstellen van China en de VS het naar verhouding goed doen. Denk aan economieën die relatief gesloten zijn en grote interne markten hebben, zoals Brazilië en India.
Op de vastrentende markten zal een rem op de mondiale groei neerwaartse druk op rentes zetten en obligatiekoersen laten opveren. Echter, vanuit de aanbodzijde van de economie dreigt nog altijd het risico van een heropleving van grondstofprijzen, wat voor nieuwe inflatoire druk zou zorgen. Dat zou juist opwaartse druk op rentes geven en obligatiekoersen kunnen drukken. Denk wat dit betreft bijvoorbeeld aan scenario's waarin Rusland weer voor flinke verstoring van de energiemarkt en de markt voor landbouwproducten zoals graan.
De olieprijs kan profiteren als Poetin komende herfst en winter met name Europa weer meer onder druk wil zetten en de olie- en gastoevoer verder afknijpt. Europa haalde afgelopen maart nog altijd zo'n 15 procent van zijn gasbehoefte uit Rusland.
Een politieke ruk naar rechts in Europa en een eventueel vooruitzicht op Republikeins verkiezingssucces volgend jaar november kunnen de olieprijs ook stutten, want waarschijnlijk wordt het tempo van de energietransitie dan flink teruggeschroefd en krijgen fossiele brandstoffen meer ruim baan. Maar tegenover deze positieve krachten voor de olieprijs staat dat het bredere politieke plaatje wijst op economische tegenwind, wat natuurlijk weinig goeds betekent voor energieprijzen.
Tot slot kan op langere termijn kan de goudprijs sterk stijgen, omdat meer omdat de rem op globalisering structurele opwaartse inflatiedruk veroorzaakt. Bij oplopende geopolitieke spanningen en toenemende onzekerheid zullen beleggers vluchten naar veilige havens, waarvan goud een van de meest prominente is.
Andy Langenkamp is senior politiek analist bij ECR Research en ICC Consultants.
